Twórcy i dowódcy TOW "Gryf Kaszubski" - "Pomorski"

   upamietnieni tablicą w Bazylice Św. Brygidy w Gdańsku

            W 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej i powołania jesienią 1939 r. Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Kaszubski" - "Pomorski" Zespół ds. Upamietniania Etosu TOW "Gryf Pomorski" ufundował tablicę poświeconą Twórcom i Dowódcom “Gryfa” zamordowanym skrytobójczo w latach 1943-1950 przez polskojęzyczna grupę Gestapo przemianowaną po 1945 r. na UB.

            Tablica została umieszczona w Bazylice Św. Brygidy w Gdańsku (ul. Profesorska 17) u Ks. Prałata Henryka Jankowskiego i Ks. Proboszcza Ludwika Kowalskiego (fot. 1. i 2.).

            TOW “Gryf Kaszubski” - “Pomorski” utworzony został na bazie tzw. sieci Dywersji Pozafrontowej, która była częścią systemu obronnego Polski przedwrześniowej. Wg badań świadków historii - legendarnej łączniczki dowódców Gryfa por. Józefa Dambka i por. Augustyna Westphala Agnieszki Tempskiej  po mężu Pryczkowskiej (w gospodarstwie jej rodziców w Borzystowskiej Hucie w latach 1942-1944 był zakonspirowany sztab dowódców Gryfa) oraz Alfonsa Pryczkowskiego - członka Rady Naczelnej i najbliższego współpracownika por. J. Dambka polskojęzyczna grupa Gestapo w latach 1939-1950  zamordowała własnoręcznie 2000 osób, głównie żołnierzy TOW "Gryf Pomorski". Fakty te zostały podane przez Agnieszkę Tempską i prof. Alfonsa  Pryczkowskiego w ich książce pt. “Tajna Organizacja Wojskowa Gryf Kaszubski - Pomorski 1939-2001. Geneza. Obsada personalna w kierownictwie. Prześladowania powojenne" wydanej przez Zespół ds. Upamiętniania Etosu "Gryf Pomorski". Gdynia 2001.

            Trzech z siedmiu upamiętnionych tablicą bohaterów Gryfa - por. Józef Dambek, por. Jan Bińczyk, hm. Lucjan Cylkowski - zamordowanych zostało skrytobójczo przez polskojęzyczną grupę Gestapo w czasie okupacji hitlerowskiej; czterech - por. inż. Grzegorz Wojewski, por. Jan Gończ, por. Augustyn Westphal i Bernard Pawski - zginęło  już po 1945 r. z rąk  tych samych oprawców z polskojęzycznej grupy Gestapo działających pod szyldem UB w czasie okupacji sowieckiej. (fot 1. i 2.).

2

            Spośród powołanego w 1939 r. w Czarlinie  Gryfa Kaszubskiego pięciu jego  założycieli w osobach: por. Józefa Dambka, Klemensa Bronka z Czarlina, Bronisława Brunka ze Stężyckiej Huty, Józefa i Jana Gierszewskich - rolników z Czarlina  tylko jeden - Klemens Bronk uniknął śmierci z rąk oprawców.

            Przeżył również tylko jeden z Komendantów Naczelnego Pionu Wojskowego -  Juliusz Koszałka, dlatego że - o ironio - został umieszczony w obozie koncentracyjnym w Guzen, w  środkowych Niemczech, poza zasięgiem działałania polskojęzycznej grupy Gestapo (NKWD i UB).  

            Po wojnie jeden z przywódców  polskojęzycznej grupy Gestapo, jej agent, a zarazem pułkownik NKWD - Bolesław Bierut w 1948 r.  uczynił swoim doradcą (i wysłał  do Niemiec Zachodnich jako szpiega) Jana Kaszubowskiego,  w czasie wojny inspektora Gestapo Gdańskiego, mordercę m.in. por. Dambka(!). Innych członków polskojęzycznej grupy Gestapo, takich jak Aleksander Arendt, Jan Szalewski, Bierut uwiarygodniał poprzez publiczne nadawanie im odznaczeń, np. Medalu Zwycięstwa i Wolności podczas uroczystości 26 maja 1947 r. na Rynku w Kościerzynie (gazeta “Gryf Kościerski” z 27 maja 1947).

            Zespół ds. Upamiętniania Etosu "Gryf Pomorski", który obecnie działa w ramach Stowarzyszenia Dzieci Wojny w Polsce pragnie serdecznie podziękować Ks. Prałatowi Henrykowi Jankowskiemu oraz Ks. Proboszczowi Ludwikowi Kowalskiemu za wyrażenie zgody na umieszczenie w Bazylice pw. Św. Brygidy tablicy upamiętniajacej bohaterskich Twórców i Dowódców Gryfa, którzy w latach 1943-1950 oddali życie w obronie Ojczyzny i Kościoła Świętego.

                                                                           Waldemar Rekść

                                                                                                  Sopot