Stowarzyszenie Dzieci Wojny w Polsce

Oddział Pomorski

80-287 Gdańsk                                                                    ul. Heleny Marusarzówny 2/45

NIP 957 097 48 44                                                              

V-kolumna tzw. polskojęzyczna grupa Gestapo

przed Sądem  Organizacyjnym Tajnej Organizacji Wojskowej

"Gryf Pomorski"

      1 września mija 70 rocznica wybuchu II wojny światowej i powołania Tajnej Organizacji Wojskowej “Gryf Kaszubski” (przemianowanej 6.07.1941 na “Gryf  Pomorski”), powstałej na zalążku przedwojennej konspiracyjnej sieci Dywersji Pozafrontowej.

            TOW  “Gryf Kaszubski” został powołany w Czarlinie na Pomorzu w gospodarstwie Gierszewskich na zebraniu organizacyjnym, w którym brało udział pięć osób:

-         por. Józef Dambek – wybitny polski konspirator, nauczyciel

-         Józef Gierszewski  – rolnik z Czarlina

-         Jan Gierszewski (syn Józefa) – rolnik z Czarlina

-         Klemens Bronk - rolnik z Czarlina

-         Bronisław Brunka – do wybuchu wojny wójt gm. Stężyca

      Deklaracja ideowa Gryfa głosiła, że ''Głównym celem Tajnej Organizacji Wojskowej “Gryf Pomorski” jest wyzwolenie Ojczyzny i Kościoła Katolickiego z niemieckiego brunatnego faszyzmu i sowieckiej czerwonej zarazy.''                      

      Gryf był integralną częścią systemu obronnego Polski przedwrześniowej; posiadał wiele pionów. Ważnym pionem w jego strukturze był Sąd Organizacyjny TOW “Gryf Pomorski”, który wydawał wyroki w imieniu Państwa Polskiego. Przewodniczącym Sądu Organizacyjnego był sędzia - porucznik TOW "Gryf Pomorski" o pseudonimie “Biały”. W Gryfie, podobnie jak i w innych organizacjach niepodległościowych, w czasie wojny i po roku 1945 wyroki śmierci wydawano tylko za za zdradę stanu - współpracę z okupantami Polski: Niemcami i Sowietami.

       Według naocznych świadków – braci Henryka i Zygmunta Bińczyków sędzia “Biały” był zaprzysiężony w Gryfie na początku 1942 r. przez twórcę i dowódcę Gryfa por. Józefa Dambka w Sztabie Dowódcy, mieszczącym się wówczas w leśniczówce “Młynek” koło Brus, należącej do Bińczyków.

     Badania prowadzone przez Zespół ds. Upamiętniania Etosu TOW  “Gryf Pomorski” pozwoliły na ustalenie szczegółów  biografii "Białego", m.in. jego funkcji w Gryfie, a przede wszystkim prawdziwego nazwiska: Władysław Ostrowski.

      Sędzia Władysław Ostrowski syn Jana i  Leokadii urodził się 13 września 1916 r. we wsi Raduń w pow. Kościerskim na Pomorzu. Pochodził z patriotycznej rodziny – ojciec Jan Ostrowski (tak jak i Jan Gończ) był żołnierzem gen. Józefa Hallera  i z błękitną armią na przełomie 1919 i 1920 r. wyzwalał Pomorze. Następnie w 1920 r. był ochotnikiem z

2

Kościerzyny w wojnie polsko-bolszewickiej. Z Janem Gończem brał udział w decydującej bitwie na przedpolach Warszawy pod Radzyminem i Ossowem w czasie "Cudu nad Wisłą" 15 sierpnia. Ranny w bitwie stał się  inwalidą wojennym.

     W. Ostrowski w 1936 r.  ukończył Państwowe Gimnazjum typu klasycznego w Kościerzynie. W latach 1936-1939 studiował na Uniwersytecie Poznańskim na Wydziale Prawa. Studiów nie mógł ukończyć z powodu wybuchu wojny, miał już jednak przygo- towaną pracę magisterką z zakresu prawa kościelnego, którą obronił zaraz po wojnie.

        W czasie okupacji przez trzy lata ukrywał się pod ziemią (zał. 1.) Wprowadzającym go

do Gryfa był Jan Gończ, który przed wojną prowadził w Kościerzynie kancelarię prawniczą. Władysław Ostrowski posiadający przygotowanie prawnicze został, na wniosek J. Gończa  powołany przez Radę Naczelną TOW “Gryf Pomorski” na przewodniczącego Sądu Organizacyjnego Gryfa. Przewodniczył rozprawom przeciwko zdrajcom Polski, którzy współpracowali na Pomorzu z Gestapo i NKWD.

       W tym okresie wywiad Gryfa podejrzewał,  Józefa Gierszewskiego  ps. “Ryś”(nie mylić z bohaterem Józefem Gierszewskim z Czarlina jednym z założycieli "Gryfa Kaszubskiego") i jego kochankę Halinę Kurowską o współpracę z Gestapo, w związku z czym poddano ich ścisłej obserwacji.

     15 lutego 1943 r. Kurowska udająca się do Gdyni pociągiem relacji Kościerzyna-Gdynia śledzona była przez trzech wywiadowców Gryfa. W gdyńskiej restauracji dworcowej spotkała się z oficerem Gestapo Kurtem Hagemannem katem Kaszubów i przekazała mu kopertę, którą tamten schował do kieszeni marynarki. Wywiadowcy teraz przejęli Hagemanna, który udał się do kasy biletowej i kupił bilet do Wejherowa. To samo uczynili obserwatorzy, wsiadając następnie za nim do pociągu i tego samego przedziału. Za Redą na wysokości Pieleszewa, gdzie po lewej stronie ciągną  się lasy, przystąpili do akcji. Józef Drewa zażądał kategorycznie od Hagemanna koperty otrzymanej od Kurowskiej. Gestapowiec sięgnął do kieszeni, lecz zamiast koperty wyciągnął pistolet. Natychmiast więc został zlikwidowany. Zabrano mu pistolet i kopertę, którą wręczyła mu Kurowska. Wywiadowcy zerwali plombę hamulcową, i kiedy pociąg zwolnił bieg, wyskoczyli, znikając w pobliskim lesie.

     W kopercie znajdowały się dokumenty pisane własnoręcznie przez Józefa Gierszewskiego "Rysia" przeznaczone dla Gestapo. Ryś z Kurowską donosili w nich, gdzie kwaterują żołnierze TOW "Gryf Pomorski", wskazywali miejsca lokalizacji bunkrów, przekazywali spisy nazwisk z adresami, a także dokumentację fotograficzną mającą ułatwić rozpoznanie i pojmanie żołnierzy Gryfa. Były tam m.in. zdjęcia rodziny Bińczyków, które Gierszewski wraz z Kurowską wykradali z rodzinnych albumów Bińczyków w czasie pobytu w leśniczówce "Młynek" koło Brus u komendanta powiatu Chojnice por. Jana Bińczyka. W wyniku ich zdrady zginęło wielu leśników, w tym Jan Bińczyk, co zostało opisane przez świadków historii - Zygmunta i Henryka Bińczyków w opracowaniu pt. Józef Gierszewski ps. "Ryś" i Halina Kurowska członkowie polskojęzycznej grupy Gestapo. Wydane przez  Stowarzyszenie Ofiar Wojny Oddział Pomorski oraz Stowarzyszenie Dzieci Wojny w Polsce Oddział Pomorski, Gdynia-Gdańsk 2007.

      Przejęte w czasie likwidacji K. Hagemanna dokumenty wskazujące jednoznacznie na  współpracę "Rysia" i Kurowskiej z Gestapo zostały przekazane do Rady Naczelnej Gryfa. Już po dwóch dniach, 17 lutego 1943 r. "Ryś" został zdegradowany do szeregowca i razem z Kurowską usunięty z Gryfa.

  Dokumenty oraz inne materiały zostały skierowane do Wojskowego Sądu Organizacyjnego Gryfa, któremu przewodniczył sędzia Władysław Ostrowski. Sąd skazał

3

"Rysia" na karę śmierci za współpracę z Gestapo i NKWD. Pluton egzekucyjny Gryfa   namierzył "Rysia" w bunkrze "Dywan" pod Kościerzyną, tam go rozbroił i po odczytaniu

 wyroku rozstrzelał na miejscu. (Kurowskiej udało się zbiec przy pomocy Jana

 Kaszubowskiego i Aleksandra Arendta do Generalnego Gubernatorstwa).

     Sędzia Sądu Organizacyjnego Gryfa Władysław Ostrowski pełnił w 30-tysięcznym Gryfie bardzo ważne funkcje. Bronił struktur Gryfa przed wniknięciem w jego szeregi agentów Gestapo i NKWD, których celem było rozbicie Organizacji od wewnątrz.

W okresie "wielkiej przyjaźni pomiędzy Hitlerem i Stalinem (1935-1941) działali oni wspólnie w celu podważenia Traktatu Wersalskiego i dążyli do likwidacji m.in. Państwa Polskiego. Ta ścisła współpraca między dwoma zbrodniczymi systemami sfinalizowana została Paktem Ribbentrop-Mołotow i w jego wyniku wspólnym atakiem na Polskę we

wrześniu 1939 r.

     Kiedy 22 czerwca 1941 roku doszło do wojny między dwoma okupantami Polski – Niemcami i Rosją Sowiecką, część Gestapo, tzw. “polskojęzyczna grupa Gestapo”, (której członkowie znali dobrze język polski) oraz NKWD na Pomorzu dalej z sobą współpracowały. Przykładem takiej współpracy był sowiecki marszałek  Konstanty Rokossowski szef NKWD na Polskę, w czasach stalinowskich m.in. Minister Obrony Narodowej, który awansował Jana Kaszubowskiego vel Hansa Kassnera – kata Pomorza, byłego inspektora Gestapo gdańskiego do stopnia kapitana NKWD. Kaszubowski wkrótce objął kierownictwo  Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Gdańsku. (Znany jest również fakt, że rodzony brat K. Rokossowskiego przez całą wojnę pracował w niemieckiej policji kryminalnej "Kripo").

    Agenturalną przeszłość miał także  Bolesław  Bierut, od 1924 r. pułkownik NKWD,  który w 1947 r. mianował Kaszubowskiego, swoim osobistym doradcą.

     Wszyscy wymienieni byli agentami Gestapo za wiedzą ZSRR, a ich działalność była zawsze wymierzona przeciw żywotnym interesom Polski i osobom, które działały na rzecz jej niepodległego bytu.

     Dlatego część polskojęzycznej grupy Gestapo, współpracująca z NKWD, pozostała w Polsce po 1945 r. i przemianowana na UB (unikając w ten sposób procesu Norymberskiego) dalej, już legalnie, pod szyldem UB mordowała kaszubskich bohaterów Gryfa.

     M.in. skrytobójczo zamordowany został w Wejherowie 1946 r. por. Augustyn Westphal ostatni dowódca Gryfa, kiedy ujawnił się po pięciu latach bohaterskiej walki. Samodzielny komendant Gryfa w Grudziądzu Bernard Pawski w 1950 r. został pojmany i ze zwiazanymi na plecach rękami został utopiony w Wiśle (porównaj ze zbrodnią na ks. J. Popiełuszce).

     Po wojnie prześladowania żołnierzy Gryfa przez UB i Informację Wojskową były tak silne, że Gryfowcy nie przyznawali się, że byli w Gryfie.

     Władysław Ostrowski po 1945 r. został przyjęty na ostatni – IV rok prawa Uniwersytetu Poznańskiego. Kończy studia, broni pracę magistrską i w dniu 18 kwietnia 1947 r. uzyskuje tytuł magistra prawa (zał.2. i 3.).

      Okres aplikacji sądowej odbywa w Sądzie Apelacyjnym w Toruniu, później pełnieni obowiązki asesora w Sądzie Okręgowym w Chojnicach, a następnie zostaje sędzią Sądu Wojewódzkiego w Bydgoszczy. Po paździeniku 1956 w czasie tzw. "odwilży" i po  rozwiązaniu UB na wniosek Ministra Sprawiedliwości uchwałą Rady Państwa z dn. 23 maja 1957 r. zostaje powołany na stanowisko Sędziego Sądu Najwyższego.

     Sędzia Władysław Ostrowski miał bohaterską przeszłość. Jego młodość przypadała na okres odrodzonego po okresie zaborów Państwa Polskiego. Należał do pokolenia silnie doświadczonego przez los, pokolenia Kolumbów, wychowanych w służbie Bogu i Ojczyźnie.

4

       TOW "Gryf Pomorski" - w myśl deklaracji ideowej opracowanej przez jej twórców: por. Józefa Dambka, ks. płk. Józefa Wryczę i por. Jana Gończa - tak jak w okresie powstań narodowych w XIX w. - traktowała  walkę o wyzwolenie Polski i Kościóła Katolickiego  jako jeden cel działania. Nie mogło w niej zabraknąć Ostrowskiego.

    Władysław Ostrowski związany był emocjonalnie z Kaszubami, a szczególnie z  Kościerzyną. Często przyjeżdżał z Warszawy do swojej rodziny, a także do towarzyszy wspólnej walki w Gryfie, m.in. do braci Bińczyków. Potwierdzał, że przewodniczył Wojskowemu Sądowi Organizacyjnemu Gryfa, który wydał wyrok skazujący na zdrajcę

"Rysia" za jego współpracę z Gestapo i NKWD.

     Wskutek przebywania w podziemnych bunkrach leśnych, w skrajnie trudnych warunkach - co odbiło się na jego zdrowiu – Władysław Ostrowski umiera przedwcześnie 31 października 1969 r. jako czynny sędzia Izby Karnej Sądu Najwyższego w Warszawie.

        Autor artykułu  w imieniu własnym i Stowarzyszenia Dzieci Wojny w Polsce pragnie serdecznie podziękować Panu Prof. zw. dr. hab. Bronisławowi Marciniakowi – Rektorowi Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu za przekazanie kserokopii materiałów archiwalnych dotyczących studiów Władysława Ostrowskiego.

     Pragniemy podkreślić, że Archiwum Uniwersytetu Adama Mickiewicza prowadzi archiwizację dokumentów na najwyższym światowym poziomie, zgodnie ze sztuką archiwizacji dokumentów.

    Dziękujemy również Panu Prof. zw. dr. hab. Lechowi Gardockiemu Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego w Warszawie za przekazanie Stowarzyszeniu obszernej dokumentacji dotyczącej  Sędziego Izby Karnej Sądu Najwyższego – Władysława Ostrowskiego, która została wykorzystana w niniejszym artykule  w niewielkim tylko stopniu.

                                                                           Gdynia, 23 sierpnia 2009 r.